Mike Pence nợ đất nước HK một lời giải thích

Dịch Giả: Mai Nhu Bui

Chuyện Pence làm trong ngày 1/ 6 được nhiều lời khen là ông đã làm đúng bổn phận và nhiệm vụ của ông và nhiều bài viết đã gọi ông là anh hùng khi không tuân lời Trump để lật ngược kết quả bầu cử giúp Trump giữ chức TT

Nhưng những gì ông làm trong ngày 1/ 6 thật ra không được hiến pháp cho phép (quyền ra lệnh đưa quân đội đến dẹp bạo loạn, giải cứu QH)

Bài dịch từ tạp chí The Atlantic
Mike Pence Owes the Country an Explanation

———/////——-/

Theo hiến pháp thì chỉ có tổng thống Hoa Kỳ được quyền điều động quân đội. Vậy phó TT Mike Pence đã làm chuyện gì vào ngày 6 tháng 1?

George Thomas – The Atlantic
22 tháng 8, 2022

Vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, từ một parking của Điện Capitol, Phó Tổng thống Mike Pence đã ra lệnh cho quân đội đến tiếp cứu để bảo vệ QH trước cuộc bạo loạn. Theo lời khai của Tướng Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân với uỷ ban 6 tháng 1 thì PTT Pence “đã ra lệnh này cho ông và Bộ trưởng Quốc phòng Christopher Miller một cách rất dứt khoát, trực tiếp, rõ ràng là: “Điều động quân đội tới ngay . Điều động vệ binh quốc gia tới đây ngay để dẹp tình trạng bạo loạn này ”.

Vấn đề là ở chỗ này đây – một vấn đề đã bị lu mờ bởi các diễn biến nghiêm trọng hơn vào ngày 6 tháng 1. Vấn đề đó là gì ? Theo hiến pháp thì chỉ có TT mới có quyền điều động quân đội để bảo vệ QH chứ không phải phó tổng thống. Tại sao Pence lại làm cái chuyện mà quyền hiến pháp không phải là của ông ? Đất nước HK cần câu trả lời cho câu hỏi này và câu trả lời phải từ Pence, không phải từ tổng tham mưu trưởng hay từ chánh văn phòng hay cố vấn pháp lý của ông.

Trong những trường hợp bình thường, hành động của Pence là vi hiến. nếu một phó tổng thống tiếm quyền hiến pháp của tổng thống và nếu nội các và các tướng chỉ huy quân đội tuân theo mệnh lệnh của phó TT , có thể họ đã phạm tội và sẽ bị luận tội, impeach. Nhưng đây không phải là hoàn cảnh bình thường: Với việc Pence đang ẩn náu ở một địa điểm an toàn và được bảo vệ bởi các nhân viên bảo vệ an ninh cho ông thì hành động của Pence gần như chắc chắn là chính đáng.

Chính phủ hợp hiến là chính phủ tuân theo pháp luật , nhưng trong các tình huống khẩn cấp thì có thể được trao một đặc quyền mà trong những hoàn cảnh bình thường là bất hợp pháp, nhưng trong những trường hợp khẩn cấp thì được phép, theo nhà triết học chính trị thế kỷ 17 John Locke ông gọi đó là quyền lực đặc biệt. Đã có một thời gian dài chuyện này được tranh luận là có nên coi đặc quyền đó là hợp hiến vì tình trạng khẩn cấp hay là không được hiến pháp cho phép nhưng có lý do chính đáng để thi hành.
Trong “Federalist số 23,” Alexander Hamilton là một trong số các ông cha đẻ của hiến pháp HK viết rằng “ khi mối nguy hiểm đe doạ cho sự an toàn của đất nước là quá lớn thì quyền lực khẩn cấp phải được hiến pháp cho phép để thi hành”.

Ngược lại, Thomas Jefferson là TT thứ 3 của HK cho rằng quyền lực khẩn cấp nên được công nhận dù là ngoài hiến pháp nếu có lý do chính đáng. Đối với Jefferson, việc bảo vệ quốc gia quan trọng hơn là “tuân thủ nghiêm ngặt những luật đã được ban hành”.

Tuy nhiên, TT Jefferson cũng nhấn mạnh, người nào mà thi hành đặc quyền khẩn cấp phải trình bày về chuyện mình làm với “đồng bào cả nước ”, ông nói thêm , “một lãnh đạo giỏi phải tự quên mình để phục vụ cho công lý của đất nước và phải thẳng thắn cho biết tại sao ông phải làm như vậy”. Cho dù quyền lực khẩn cấp từ quan điểm của Hamilton (hợp hiến vì cần thiết) hay Jefferson (ngoài hiến pháp nhưng chính đáng), điều quan trọng là bất cứ lãnh đạo nào thi hành đặc quyền khẩn cấp phải tự trình bày cho dân chúng cả nước . Dân chúng phải được biết điều gì hợp hiến khiến quan chức này nghĩ rằng việc ông đang làm là đúng và tình hình hoàn cảnh nào lại khiến ông phải ra lệnh một cách bất thường như vậy. Nhưng PTT Pence đã hoàn toàn im lặng, ông để cho các phụ tá và cố vấn tuyên bố thay cho ông trong khi ông phớt lờ các câu hỏi quan trọng liên quan đến hiến pháp chung quanh những gì ông đã làm vào ngày 6 tháng 1.

Có phải Pence nghĩ rằng những gì ông làm là để bảo vệ sự chuyển giao quyền lực theo hiến định và cứu đất nước khi đất nước đang lâm nguy? Có phải Pence nghĩ rằng Tổng thống Donald Trump đang đe dọa tính ôn hoà khi chuyển giao quyền lực ? Tướng Milley và những người tuân theo lệnh của Pence dường như đã nghĩ như vậy. Nhưng dân chúng không cần phải biết lý do đã thúc đẩy Pence là gì , mà ông có bổn phận theo hiến pháp là phải giải thích lý do tại sao ông nghĩ rằng đất nước đang lâm nguy và ông đã phải ra tay để ngăn chận nguy cơ đó.

Lịch sử Hoa Kỳ đã trải qua với đầy ắp những lúc cần quyền lực khẩn cấp. Và quyền lực khẩn cấp có chính đáng hay không còn tuỳ vào hoàn cảnh và sự dính líu của nó với các mục đích lớn hơn của hiến pháp.

Trong những tháng đầu của cuộc Nội chiến HK, Tổng thống Abraham Lincoln đã đình chỉ lệnh kêu gọi lực lượng dân sự của các tiểu bang và lệnh phong tỏa các hải cảng của miền nam. Phe chống đối TT cho rằng một số những việc TT làm là vi hiến và phi lý. Nhưng Lincoln nhất quyết cho rằng điều đó là cần thiết để duy trì các mục đích hợp hiến và do đó nó chính đáng. Trong một thông điệp đặc biệt gửi đến Quốc hội vào ngày 4 tháng 7 năm 1861, Lincoln giải thích những chuyện ông làm cho dân chúng và Quốc hội, đồng thời yêu cầu Quốc hội phê chuẩn.

Tương tự, vào ngày 11 tháng 9, ngay sau khi hai máy bay bị quân khủng bố cướp đâm thẳng vào Trung tâm Thương mại Thế giới, Phó Tổng thống Dick Cheney, từ một địa điểm an toàn ở Washington, D.C., đã phải thay quyền TT ra lệnh ngừng tất cả các chuyến bay để ngăn chặn các cuộc tấn công tiếp theo vào Hoa Kỳ và giữ cho chính phủ hoạt động dưới tình trạng khẩn cấp trong khi Tổng thống George W. Bush đang bay ở trên máy bay Air Force 1. (Cơ quan An ninh cho rằngTT Bush an toàn hơn khi ông đang ở trên Air Force 1 hơn là ở thủ đô D.C.) Trong khi có chuyện tranh cãi về việc Cheney ra lệnh trước hay sau khi được Bush ủy quyền, nhưng thật ra Cheney đã yêu cầu Bush cho phép ông ra lệnh cho quân đội được phép bắn vào các máy bay dân sự nếu cần thiết, Bush đã ủy quyền, nhưng cũng phải mừng là chuyện này đã không xảy ra.

Dân chúng Mỹ có thể hiểu tại sao Cheney lại sử dụng đặc quyền này và họ có thể hiểu tại sao điều này lại hợp lý. Cheney không thu tóm quyền lực cho bản thân mình, mà ông ban hành một lệnh thực sự cần thiết để ngăn chặn thêm sự tổn thất và đặc biệt là lúc đó WH và QH có thể bị tấn công. Dân chúng cũng hiểu rằng Cheney đã xin lệnh của tổng thống vì Bush không thể thực hiện được nhiệm vụ của mình khi ông đang ở trên máy bay.

Ngược lại, Pence không đưa ra được lý do chính đáng hay lời giải thích nào về lý do tại sao ông thi hành quyền hiến pháp mà quyền này không phải là của ông . Điều II của Hiến pháp quy định rằng trong trường hợp tổng thống bị bãi nhiệm, từ chức, qua đời hoặc “không thể thực hiện được trách nhiệm và nhiệm vụ” của chức TT, thì quyền hạn đó sẽ được chuyển giao cho phó TT. Nếu Pence nghĩ rằng Trump không thể hoặc không muốn thi hành các quyền hạn và nhiệm vụ hiến pháp của chức TT thì điều đó đã cho hiến pháp rõ về quyết định của ông. Cơ chế hiến pháp muốn truất phế một tổng thống là phải theo Tu chính án thứ 25. Nó quy định rằng phó tổng thống và đa số Nội các có thể trình lên Quốc hội một văn bản về sự bất lực của tổng thống, cho phép phó tổng thống đảm nhận những quyền hạn đó với tư cách là quyền tổng thống.

Với tình hình đất nước thì việc thi hành theo các điều khoản chính thức của Tu chính án thứ 25 là gần như không thể được . Với việc QH đang bị bao vây, những gì Pence làm có lẽ là chính đáng. Chúng ta có thể đoán rằng Pence đã tìm cách bảo vệ sinh mạng cho các thành viên Quốc hội và bảo đảm rằng ông sẽ vẫn ở lại QH để chính thức chủ tọa việc kiểm phiếu cử tri đoàn. Nhưng Pence nên giải thích cho dân chúng HK lý do tại sao ông lo sợ cho sinh mạng của các thành viên Quốc hội, tại sao ông không đi theo các nhân viên an ninh hộ tống ông rời khỏi điện Capitol , và tại sao tổng thống không thể thực hiện nhiệm vụ của mình. Tổng thống như tất cả chúng ta được biết thì ông không phải là không có khả năng.

Việc giải thích về hành động của Pence sẽ làm cho mọi người chú ý đến trạng thái tâm thần của Trump cả trước và ngay vào ngày 6 tháng 1 — điều mà Pence là người duy nhất có thẩm quyền để nói về chuyện này. Chúng ta có thể đoán được nhiều điều Pence sẽ nói. Tuy nhiên, lời giải thích của Pence sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các sự kiện dẫn đến ngày hôm đó. Và rất có thể Pence sẽ được yêu cầu giải thích rằng ông đã phải làm như vậy để ngăn cản âm mưu bất hợp pháp của một tổng thống đương nhiệm đã thất cử muốn chiếm giữ quyền lực.

Khi rút lui trong im lặng tức là Pence chỉ bảo vệ lợi ích của riêng mình chứ không phải của đất nước. Pence không muốn giải thích lý do tại sao ông sử dụng đặc quyền khẩn cấp vì nó sẽ ám chỉ trực tiếp đến Trump, và làm như vậy sẽ khiến Pence không được lòng của dân đảng Cộng hòa. Đây là kiểu sử dụng quyền hạn cho lợi ích của bản thân khiến cho đặc quyền khẩn cấp trở rất nguy hiểm.
Tóm lại là Pence đã ra lệnh cho quân đội đến giải cứu là ra ngoài quy định của hiến pháp để bảo vệ sự chuyển giao quyền lực theo đúng như hiến pháp quy định hoặc Pence đang tiếm đoạt quyền lực một cách bất hợp pháp từ một tổng thống đương nhiệm, là người phải có trách nhiệm với hiến pháp. Trong 2 chọn lựa đó thì Pence đang cố gắng chọn ra những gì tốt nhất trong cả hai , nhưng hai giải pháp đó không thể đi chung với nhau được.
Ủy ban ngày 6 tháng Giêng nên buộc ông ta có lời giải thích

George Thomas

George Thomas là Giáo sư về chính trị tại Trường DH Claremont McKenna và là tác giả của nhiều cuốn sách

———////——-

https://www.facebook.com/groups/2426060594206398/permalink/2969697906509328/